Wassen, op zaterdag, ging altijd met een tobbe, met washand en groene zeep. Dat was niet handig. Het moest op toerbeurt achter in de keuken.……

Wassen, op zaterdag, ging altijd met een tobbe, met washand en groene zeep. Dat was niet handig. Het moest op toerbeurt achter in de keuken. Hofmans vader kwam hierom op een gegeven moment met een soort voorloper van een douche thuis, met een douchekop en kraan, waar ketels met warm water omhoog in werden gehesen en waar je dan onder kon staan om je te wassen. Het water liep gewoon weg in een putje. Om de beurt konden ze dan goed douchen. Het was stoffig op het land, dus mensen waren vies. Wassen deed men niet elke dag, maar Hofman herinnert zich niet dat mensen toen stonken. Bietenloof stonk wel. Dat kon je beter achterin huis bewaren en niet vlakbij de keuken.

…ofman en zijn broer waren hierover erg opgewonden. Hofmans vader kon meteen op de nieuwe boerderij aan de slag. In Onstwedde hield hij paarden en vee, waar hij erg van hield. In…

Egbert Hofman, geboren te Onstwedde op 31 mei 1934, is vanaf zijn veertiende woonachtig in Zuidwending. Hij is nu 74. Hofman komt uit een boerengezin, vader was boer, hij heeft nog een jongere broer en zus. Zijn ouders pachtten een boerderij in Onstwedde. Hofmans vader had met zijn broer nog een boerderij in Pekela. Zijn ouders hebben veertien jaar in Onstwedde gewoond. In 1945 verhuisde het gezin naar Pekela, waar Hofmans vader bij z'n broer introk, tot de gelegenheid zich voordeed een boerderij te pachten in Zuidwending. In augustus/september 1948 zijn ze daarom naar Zuidwending verhuisd. Hofman en zijn broer waren hierover erg opgewonden. Hofmans vader kon meteen op de nieuwe boerderij aan de slag. In Onstwedde hield hij paarden en vee, waar hij erg van hield. In Zuidwending was het meer akkerbouw en minder vee. In 1959 overleed Hofmans vader. Hofman kocht in 1960 een boerderij in Zuidwending die verhuurd was. Het bijbehorende huisje betrok hij met zijn vrouw. Na drie jaar verkering en drie jaar verloofd zijn, werd het tijd om te trouwen. Daar waren zij gelukkig. Hofman bleef werken op de boerderij van zijn vader, waar zijn broer, zus en moeder nog woonden. In 1962 verhuisde Hofman naar de eerder gekochte boerderij, zijn moeder in hun huisje en de broer bleef in de eerste boerderij zitten.

Hofman ging na de lagere school, waar hij goed kon meekomen, het schoolhoofd wilde dat hij doorleerde, maar daar had Hofman geen oren naar, ……

Hofman ging na de lagere school, waar hij goed kon meekomen, het schoolhoofd wilde dat hij doorleerde, maar daar had Hofman geen oren naar, naar de ULO. Daar heeft hij anderhalf jaar op gezeten, maar dat was geen succes. Hij kon het wel aan, maar hij wou gewoon niet. Vervolgens bezocht Hofman de Lagere Landbouwschool in Vlagtwedde. Tegelijkertijd werd hij volontair bij zijn oom op de boerderij in Overdijk (bij Jipsinghuizen). Dat beviel hem beter en zijn vader vond het ook goed. Hofman haalde zijn diploma op school en ging vervolgens in 1952 naar de Middelbare Landbouwschool in Veendam. Hier is hij anderhalf jaar gebleven en toen vond hij het genoeg. Hofman was meer een praktijkmens. De Landbouwschool in Veendam was een winterschool, van oktober tot maart. Daar kreeg hij scheikunde, natuurkunde, bodemkunde, bemestingsleer, Nederlands, wet- en rechtskennis, boekhouding en groente- en fruitteelt. Hofman heeft er veel geleerd, maar ook daar hield hij het niet vol. Hofman heeft nog wel een cursus bedrijfseconomie gevolgd. Dat ging goed.

Hofman heeft ook een motorcursus gevolgd. Op school was hem vooral paardentractie geleerd. In 1953 volgde de overstap naar de tractor. Dat ging niet vanzelf. Zijn vader was in eers…

Hofman heeft ook een motorcursus gevolgd. Op school was hem vooral paardentractie geleerd. In 1953 volgde de overstap naar de tractor. Dat ging niet vanzelf. Zijn vader was in eerste instantie geïnteresseerd, maar vond een tractor bij nader inzien veel te duur. Hofman en zijn broer waren teleurgesteld. Ze werkten nog even verder met paarden, maar Hofman en zijn broer bleven zeuren om een tractor. Een jaar later was het dan toch zover. Hofman en zijn broer schrokken ook van de prijs: 4800 gulden, een één cilinder van 12 pk. Ter vergelijking de huidige grasmaaier van Hofman heeft een vergelijkbaar vermogen. de tractor kon ook nog een kiepkar vol met aardappels trekken. Een tractorcursus heeft Hofman toen ook gevolgd. Met een paard was duidelijk wat je kon. Met een tractor nog niet. Zijn eerste rit op een tractor herinnert Hofman zich nog heel goed. Hij vond het spannend en reed bijna een sloot in. Het ging maar net goed.

Hofmans vader moest ook op de tractor. Dat was een belevenis, want eigenlijk wilde hij gewoon verder met zijn paarden. Hij moest wel toegeven dat een tractor handig was. Hofmans b…

Hofmans vader moest ook op de tractor. Dat was een belevenis, want eigenlijk wilde hij gewoon verder met zijn paarden. Hij moest wel toegeven dat een tractor handig was. Hofmans buren hadden eerder een tractor. Hofman zag wel dat dat veel sneller ging en daarom joeg hij zijn paarden nogal op. Hofmans vader vond dat niet goed. Zo hoorde je niet met paarden om te gaan vond hij. Hofman was dan ook erg gelukkig toen ze zelf een tractor kregen. De tractor was het eerste teken van de mechanisatie. Aardappels werden deels al met een aardappelrooimachine gerooid, alleen de kleinere percelen gingen nog met de hand. Maar daarbij had je ook altijd erg veel zand tussen de aardappels.

…hip gestort. Dit en het vullen van de karren was zwaar werk. Het kostte een dag een schip van 1000 mud te vullen. Als dan 's avonds de paarden en koeien nog verzorgd waren, was …

Zuidwending is nogal veranderd in de loop der jaren. Vroeger was er nog het diep (kanaal) en de wijken (zijkanalen van het diep). Alles wat men verbouwde werd met schip (kanaal) of praam (wijk) vervoerd. Van praam een werden de aardappels overgeschept in een schip of met een wipkar in het schip gestort. Dit en het vullen van de karren was zwaar werk. Het kostte een dag een schip van 1000 mud te vullen. Als dan 's avonds de paarden en koeien nog verzorgd waren, was je moe. Hofman vertelt dat hij om tien uur naar bed ging en om zes uur weer opstond. Zo'n aardappelschip kwam aangevaren voortgetrokken door paarden of door een motorbootje. Een vol schip moest vervolgens ook weer wegvaren richting Ommelanderwijk en dat was ook zwaar werk. In 1962 werd het gemakkelijker met de tractor met voorlader, dat scheelde veel schepwerk. Ze hielpen elkaar met de voorlader, de buurman bijvoorbeeld. Als dank min of meer kon Hofman in 1968 van de buurman diens boerderij overkopen. Die heeft Hofman verhuurd. Hofman is, door zijn zakelijke instelling, in de loop der jaren eigenaar van meerdere boerderijen geworden, deels in een maatschap met zijn broer en zus. Hofmans zoon, ook boer, woont nu in een van die boerderijen. Hofman vindt het bijzonder prettig om zo eigen baas te zijn. Hofmans andere zoon is geen boer, al helpt hij als dat uitkomt wel mee.

…at had Hofman in 1947 geleerd vanwege een grote staking van land- en fabrieksarbeiders in de Veenkoloniën. Hofman hielp toen mee, met paarden mennen en ook met paarden en een s…

In zijn jeugd was Hofman volontair bij zijn oom. Dat betekende dat hij het boerenwerk leerde bij een ander. Bij z'n oom leerde hij alles, al kon Hofman al ploegen. Dat had Hofman in 1947 geleerd vanwege een grote staking van land- en fabrieksarbeiders in de Veenkoloniën. Hofman hielp toen mee, met paarden mennen en ook met paarden en een snelbinder. Zolang er niets mis ging, ging het goed. Hofman was toen 13 of 14. Tegenwoordig zou dat niet meer mogen.

In 1968 is het kanaal van Zuidwending gedempt. Aan Hofmans kant van het water waren alle boeren voorstander van demping. Je moest met de zwa……

In 1968 is het kanaal van Zuidwending gedempt. Aan Hofmans kant van het water waren alle boeren voorstander van demping. Je moest met de zware machines over de bruggetjes van het diep en de wijken rijden en de weg was er onverhard, dus daar zakten de landbouwwerktuigen in weg. Zeker bij natte omstandigheden. Iedereen was dus voor demping. Dit betekende meteen ook de overgang van varen naar rijden, want de vrachtauto's namen het waterverkeer over. Het demping was op verzoek van de landbouw en het waterschap. Er waren ook wel boeren die alles wilden houden zoals het was en niet mee wilden met de tijd. Zij werden boos. Uiteindelijk toen het water gedempt was, was iedereen toch tevreden. Er is over het dempen gestemd. 80 of 90 procent was voor demping volgens Hofman. Vooral zij, burgers en boeren zoals Hofman, die geen verharde weg voor het huis hadden. De boeren aan de overkant hadden wel een verharde weg. Al met al kwam er een betere ontsluiting.

De riolering was aangesloten op de zwetsloot, het diep of een wijk. Hofman legt uit wat een wijk is: een zijkanaal van het hoofdkanaal (het ……

De riolering was aangesloten op de zwetsloot, het diep of een wijk. Hofman legt uit wat een wijk is: een zijkanaal van het hoofdkanaal (het Zuidwendingdiep). Een wijk was gezamenlijk eigendom. De boerderij van Hofman had een wc, het huisje waar hij met zijn vrouw eerst kwam te wonen ook. De vorige eigenaar wilde geen waterleiding in huis, maar hij moest een kraan accepteren van het waterleidingbedrijf, want dat was verplicht. Zelf vond die man een pomp voldoende. Deze wc zonder waterleiding werd afgevoerd in put en daarmee bemestten ze de moestuin of het land. De introductie van gas herinnert Hofman zich ook goed. Daarvóór deden ze alles met een turfkachel, briketten of kolen en in de voorkamer stond een oliekachel, met een olietank buiten. Dat vond Hofman een gezellige warmte. De overgang naar aardgas in 1969 ervoer Hofman als een grote luxe. Dat kon dus pas na de demping van het kanaal. De bedrading van telefoon, radiocentrale en elektriciteit bijvoorbeeld. In Veendam stond een stroomcentrale, voor 110 volt. Hofmans eerste scheerapparaat (voor in dienst), moest hij thuis op 110 zetten, maar in dienst in Apeldoorn op 220 volt. De overzijde van het kanaal had wel al eerder aardgas. Daar was Hofman wel beetje jaloers op. Hofman had toen alleen butagasflessen in huis.

…en zullen er altijd blijven. Daar moet je je gewoon maar in schikken vindt Hofman. De grootste revolutie is voor hem de overgang van paardentractie naar tractor geweest. Van v…

Het dempen gebeurde door middel van zandzuigers die zand op het water spoten, dat langzaam omlaag zakte en waarbij het water dan wegliep. Dit heeft wel een jaar geduurd in Zuidwending. Daarna was Ommelanderwijk aan de beurt. Hofman vertelt dat het lopen over zo'n gedempt kanaal in het begin net is als lopen over sneeuw. Een tractor zakte er dan nog in weg. De mensen hielpen zelf ook mee met de werkzaamheden. Dat moest ook wel, want als je er niet bij was, kreeg je geen uitrit (dit heette recognitie), dan moest je die zelf kopen. Voor de aanleg van riolering in 1991 kreeg de gemeente subsidie, 10.000 gulden per huis. Alleen voor het voorgedeelte van de boerderij, het achtergedeelte niet, dat bleef afwateren op de sloot. Hofman ziet de demping als een revolutie. Voor hem zijn alle veranderingen snel gegaan en hij gelooft ook niet dat je daar iets aan kunt doen. Veranderingen zullen er altijd blijven. Daar moet je je gewoon maar in schikken vindt Hofman. De grootste revolutie is voor hem de overgang van paardentractie naar tractor geweest. Van varen naar rijden vond hij ook een enorme verandering. Net als het feit dat hij als boer heeft meegemaakt dat er op een dag geen personeel meer was. Door de mechanisatie verdween het personeel, dat toen naar de fabriek ging. Dat vond Hofman best confronterend en pijnlijk. Vanaf dat moment moest hij verder blijven uitkijken naar vernieuwingen in de mechanisatie. Hofman vond het belangrijk altijd wel voorop te lopen bij verandering, want de eerste klap is de daalder waard. Vooruitgang hou je volgens hem dus niet tegen.

Hofman en anderen kochten een combine toen het personeel er niet meer was. Het werd een getrokken combine, met tractor die je vaker kon gebr……

Hofman en anderen kochten een combine toen het personeel er niet meer was. Het werd een getrokken combine, met tractor die je vaker kon gebruiken. Van 1964 tot 1976 is met deze handige machine gewerkt. Hofman heeft nooit willen klagen. Er was altijd werk, maar je wist nooit wat je verdiende. Wel heeft Hofman er altijd voor gezorgd meer dan het gemiddelde te verdienen. soms met financiële hulp en erfenisjes konden ze er uiteindelijk prima van leven. Hofman heeft het goed gehad met z'n vrouw en de twee zoons. Eentje is bovendien zijn opvolger geworden. Hofman is hier tevreden over.

Na de demping veranderde de gemeenschap in Zuidwending. Van de smederij, kruideniers, stelmakers en bakkers die er vroeger waren, zijn allem……

Na de demping veranderde de gemeenschap in Zuidwending. Van de smederij, kruideniers, stelmakers en bakkers die er vroeger waren, zijn allemaal verdwenen en naar Veendam gegaan. Het café waar vergaderd werd en feesten plaatsvonden bestaat ook niet meer. Het sociale leven en verenigingsleven bloedde hierdoor dood. In 1969 sloot de lagere school in Zuidwending. Zuidwending en Ommelanderwijk kregen samen een nieuwe school. door afwezigheid kroeg. Toen is in het oude schoolgebouw een dorpshuis gevestigd. Het duurde wel even en kostte bovendien 7500 gulden. Terwijl dat in Wildervank en Wildervankster Dallen voor een symbolisch bedrag van de gemeente kon. Hofman snapt nog steeds niet waarom zij het zelf moesten betalen. Maar gezamenlijk en met eendracht hebben ze het toch voor elkaar gekregen. In 1973 is de oude school deels afgebroken en verbouwd tot een fraai dorpshuis voor iedereen. Zo keerde het verenigingsleven terug in Zuidwending. Hofman prijst de eendracht van de hechte gemeenschap. Zuidwending is volgens hem anders dan Ommelanderwijk of Borgercompagnie en Tripscompagnie. Zuidwending is meer agrarisch en Ommelanderwijk meer op de fabriek gericht, met een andere mentaliteit.

Hofman is begonnen als huurboer en daarna eigen boer geworden. Daarmee veranderde je status. Sommigen groetten je dan opeens. Dat maakte hij……

Hofman is begonnen als huurboer en daarna eigen boer geworden. Daarmee veranderde je status. Sommigen groetten je dan opeens. Dat maakte hij mee. Tegenwoordig is dat verschil er niet meer. Er zijn ook niet veel boeren meer: vijf of zes nog. In 1948 waren dat er nog 42. De grond is gelijk gebleven, maar de bedrijven zijn groter of de eigenaar woont elders.

Hofman laat een foto zien waar op hert Zuidwendingerdiep een drab drijft. Het stonk, maar zij roken het eigenlijk niet meer. Het was zoals h……

Hofman laat een foto zien waar op hert Zuidwendingerdiep een drab drijft. Het stonk, maar zij roken het eigenlijk niet meer. Het was zoals het was. Het was afval van de aardappelmeelfabriek NZI (Nationale Zetmeel Industrie), die op een gegeven moment gesloten werd. Hofman en anderen snapten niet waarom, want de fabriek draaide goed. Maar het moest allemaal overgenomen worden en groter worden. De fabriek was eerst van familie Meijer, toen werd het overgenomen door de familie Scholten en daarna werd het, met overheidssteun van de Avebe. Dat heeft de boeren wel veel gekost, want zij moesten verliezen van Scholten voor Avebe opvangen. De boeren waren aandeelhouder van de fabriek. Ze leverden aan de fabriek in Zuidwending. Dat was gemakkelijk te regelen en dichtbij. Andere fabrieken waar ze aardappels aan leverden tot die sloten stonden in Wildervank, Alteveer, P&O (Pekela?) en Veendam. Nu zijn er nog twee grote fabrieken over in Gasselternijveen en in Ter Apelkanaal. Deze fabrieken draaien technisch en mechanisch prima. Vroeger ging er op de fabriek nog wel eens iets mis. Tegenwoordig niet meer.

Terugkijkend op zijn leven heeft Hofman een mooi leven gehad. Er is veel gebeurd, veel veranderingen met de sluiting van de fabrieken en de ……

Terugkijkend op zijn leven heeft Hofman een mooi leven gehad. Er is veel gebeurd, veel veranderingen met de sluiting van de fabrieken en de winkeltjes bijvoorbeeld. Hofman was als hij het voor het kiezen had nog wel een keer boer willen zijn in zijn leven, maar dan wel in de huidige tijd. Vroeger was er wel meer romantiek, die is nu weg, lekker met z'n meisje bij een hooiopper zitten. Het mooiste vond hij zijn huwelijk en hun twee kinderen. En nu dan de kleinkinderen. Dat vindt Hofman ook prachtig. En een goede gezondheid natuurlijk. Hert was vroeger wel zwaar, zwaarder dan nu. Hofman luisterde vroeger graag naar verhalen van zijn vader en grootvader, maar realiseert zich dat hij ook een mooi leven achter de rug heeft. Genieten doet hij nu zeker.