In Zweeloo hield Opheikens zich weer met de akkerbouw bezig. Hij wist dat dit tijdelijk was. Hij zat hier zo'n vier jaren en toen kwam er ee……

In Zweeloo hield Opheikens zich weer met de akkerbouw bezig. Hij wist dat dit tijdelijk was. Hij zat hier zo'n vier jaren en toen kwam er een plek vrij in Groningen. In 1983 werd hij voorlichter in Westerwolde. Daar was ook een vereniging voor bedrijfsvoorlichting. Er waren drie voorlichters, een in Sellingen en Stadskanaal en Opheikens in Vlagtwedde. Het werd was zoals hij dat gewend was. Met proefvelden en specialisten die hem steunden. De aardappelteelt in dat gebied, was een op twee. Dat betekent om het jaar aardappels op het land en het andere jaar een ander gewas. Het probleem hierbij vormden de aaltjes (wormen). Eigenlijk kun je maar eens in de zeven jaar aardappels verbouwen. Dat gebeurde niet, in plaats daarvan werd met bestrijdingsmiddelen de wormen aangepakt. Verschillende rassen in de aardappelteelt Boeren moesten soms al in augustus aardappelen voor de fabriek leveren, maar rassen die langer gekweekt moesten worden, leverden hogere opbrengst op. Dat conflicteerde dus. Vandaar dat de fabriek opperde dat de boeren hun aardappels opsloegen. Dat kon in silo's, maar ook in een geavanceerde bewaarschuur met ondergrondse koeling. De fabriek hielp de boeren hier gedeeltelijk mee.

Henk Opheikens stelt zich voor. Hij is geboren in 1940 in Bellingwolde. Daar is hij opgegroeid. Op zijn 21-ste is hij werkzaam geworden bij ……

Henk Opheikens stelt zich voor. Hij is geboren in 1940 in Bellingwolde. Daar is hij opgegroeid. Op zijn 21-ste is hij werkzaam geworden bij de Landbouwvoorlichtingsdienst met als standplaats Marum. Vandaar heeft hij andere standplaatsen gehad. Hij is 33 jaar landbouwvoorlichter geweest. Hij is getrouwd, heeft twee kinderen en twee kleinkinderen. Na de mulo ging hij naar de middelbare landbouwschool in Veendam. Daarna in militaire dienst en vervolgens een baan gezocht. Een oom in Eenrum was landbouwvoorlichter. Dat leek Opheikens ook wel aantrekkelijk. Hij kwam te werken in een ruilverkavelings- of streekverbeteringsgebied. Hij koos voor het zuidelijk Westerkwartier, waarin hij eerst meeliep met een rayonman. Het hoofdkwartier stond in Groningen en de provincie was verdeeld in rayons, van waaruit de gehele landbouw bediend werd.

Opheikens introduceert zichzelf nogmaals, nu in het Gronings. 33 jaar heeft hij voor de landbouwvoorlichting gewerkt tot hij in 1995 stopte……

Opheikens introduceert zichzelf nogmaals, nu in het Gronings. 33 jaar heeft hij voor de landbouwvoorlichting gewerkt tot hij in 1995 stopte tijdens een reorganisatie. Het landbouwvoorlichtingswerk is ontstaan omdat er na de Tweede Wereldoorlog genoeg voedsel moest komen. De landbouwvoorlichter had contact met alle soorten boeren en kreeg van hen vragen. Je moest dus eigenlijk overal verstand van hebben, zoals boerderijbouw, bemesting, plantenziekten, communicatie en voorlichting. Volgens Opheikens groeide je hier vanzelf in. In het zuidelijk Westerkwartier was Marum de standplaats. Na de ruilverkaveling kwam er een schaalvergroting van de landbouw. Opheikens had ook contact met de ruilverkavelingscommissie en de streekverbeteringscommissie, om te zien wat er in het gebied kon gebeuren. Hert Westerkwartier was bijvoorbeeld erg kleinschalig.

Opheikens begon in 1962 als voorlichter. Eerst liep hij een tijdje mee met zijn voorganger. De ruilverkaveling was al achter de rug, dus kon……

Opheikens begon in 1962 als voorlichter. Eerst liep hij een tijdje mee met zijn voorganger. De ruilverkaveling was al achter de rug, dus kon er gekeken worden wat er moest gebeuren. Het Westerkwartier was kleinschalig, overwegend veehouders, maar ook wat gemengde bedrijven. Sommigen wilden zelf iets beginnen op een stukje grond, dat werd aardbeienteelt. De veehouders kregen ander veevoer voor hun dieren. Tot dan toe bestond dat voer uit ingekuild gras of bietenloof en hooi. De voedingswaarde hiervan was te laag. Vervolgens werd gemaaid gras eerst gedroogd voordat het werd ingekuild. Dat was veel beter. De inwoners van Westerkwartier lieten zich niet zo gemakkelijk overtuigen. Het kostte nogal wat overredingskracht duidelijk te maken dat hij het beste met de boeren voorhad, ze waren nogal argwanend en lieten niet het achterste van hun tong zien. Als jonge enthousiaste kerel moest hij leren omgaan met deze mentaliteit. Uiteindelijk is het toch gelukt te laten zien wat de landbouwvoorlichting beoogde.

Na twee jaar was hij ingewerkt en zou hij een vaste aanstelling krijgen, maar die kreeg hij alleen als hij zich liet overplaatsen naar Bedum……

Na twee jaar was hij ingewerkt en zou hij een vaste aanstelling krijgen, maar die kreeg hij alleen als hij zich liet overplaatsen naar Bedum. Daar begon hij in 1965. Een heel ander gebied, met zeeklei, meer gemengde bedrijven en een andere mentaliteit, meer recht door zee. Een voorlichter werkte er voor de veeteelt en een ander voor de akkerbouw. Er werd een vereniging voor bedrijfsvoorlichting opgericht, met boeren in het bestuur en adviseurs. Boeren konden hier lid van worden, dan kregen ze voorlichting en werden er plannen gemaakt. Centraal Groningen heette deze vereniging. Een heikel punt bij de bedrijfsvoering was de opvolging. Dan kon je een bedrijf verbeteren en vaak zag de zoon dat wel zitten, maar de vader minder. Ook hier werd het veevoer verbeterd. Met de grotere bedrijven in dit gebied kon er ook gemakkelijker een silo gebouwd worden om het gras te drogen en op te slaan. De boeren waren hier ook iets rijker. Iets anders wat hier speelde was de verhuizing van boeren uiit het westen en uit Zeeland naar Bedum. Dat hing ook samen met de ruilverkaveling daar.

Tot 1969 werkte Opheikens in Bedum. Er kwam toen een reorganisatie bij de lanbouwvoorlichting. Er kwamen toen drie afdelingen: landbouw, vee……

Tot 1969 werkte Opheikens in Bedum. Er kwam toen een reorganisatie bij de lanbouwvoorlichting. Er kwamen toen drie afdelingen: landbouw, veeteelt en veredeling. Opheikens rayon verplaatste zich richting Appingedam en Delfzijl. Hij ging toen wonen in Ten Boer en hield zich voortaan bezig met de akkerbouw. Technisch en economisch onderzoek werd steeds belangrijker. Proefvelden met gewassen en zaderijen maakten hier bijvoorbeeld onderdeel van uit. Op boerenvergaderingen was dit een geliefd onderwerp. Opheikens kwam hierbij op een gegeven moment tot de ontdekking dat voor akkerbouw de grond niet goed genoeg was en dat de veeteelt het zou overnemen. Hij wilde daarom eigenlijk in een ander gebied werken.

In 1975 solliciteerde Opheikens naar een baan in de Noordoostpolder als voorlichter. Hij kreeg de functie en verhuisde naar Emmeloord. Kanto……

In 1975 solliciteerde Opheikens naar een baan in de Noordoostpolder als voorlichter. Hij kreeg de functie en verhuisde naar Emmeloord. Kantoor zat in Emmeloord en vandaar ging hij er op uit. Na twee jaar kwam Opheikens tot de conclusie dat hij zich er niet zo prettig voelde. De boeren die daar werkten, waren over het algemeen goede en ontwikkelde boeren, die niet voor elkaar onder wilden doen en ook niet de indruk wekten er met Opheikens en diens collega's iets van te willen maken. Opheikens wilde daarom terug naar Groningen. Er kwam in 1977 een plaats vrij in Zweeloo.

Opheikens herinnert zich hoe de aardappelteelt vroeger ging met poten en oogsten. Vrouwen hielpen vroeger mee met het poten van aardappels m……

Opheikens herinnert zich hoe de aardappelteelt vroeger ging met poten en oogsten. Vrouwen hielpen vroeger mee met het poten van aardappels met de hand. Met een stok maakten ze een gat in de aarde en daar ging de aardappel in. Toen kwam een soort pootmachine achter een tractor die gaten maakte. Dan kwam een wagen met aardappels op het veld en dan liepen moeders (en soms kinderen) met een bakje voor zich over de akker die de aardappels in de grond pootten. Hierna kwamen ontwikkelde en technische pootmachines die het poten vereenvoudigden. Het oogsten ging vroeger gehurkt op het land, met vrouwen en kinderen. Zand afkrabben in een mand in een kar en dan in een dobbe. Toen de eerste rooimachines. De eerste maakten alleen de grond los, later ook de aardappels los op een band. Dat gebeurde al snel met tractorkracht. De oogstmachines en tractoren werden steeds beter.

In 1990 weer een reorganisatie bij de landbouwvoorlichtingsdienst. Die werd langzamerhand geprivatiseerd. In 1995 moest de dienst zich al aa……

In 1990 weer een reorganisatie bij de landbouwvoorlichtingsdienst. Die werd langzamerhand geprivatiseerd. In 1995 moest de dienst zich al aardig zelf bedruipen met opdrachten van provincie en waterschap. Boeren konden ook een overeenkomst sluiten met de dienst. Het kantoor stond in Emmen en van daaruit werd alles aangestuurd. Opheikens had hier geen goed gevoel bij en wilde er wel mee stoppen. Hij was hierin niet de enige. Met een regeling stapte hij er in 1995 uit. Hij vond het jammer van het werk dat hij deed, maar dat was allemaal veranderd.

Na de Tweede Wereldoorlog was er veel behoefte aan goed en betaalbaar eten. Daarom is de voorlichtingsdienst opgericht. Tot de jaren tachtig……

Na de Tweede Wereldoorlog was er veel behoefte aan goed en betaalbaar eten. Daarom is de voorlichtingsdienst opgericht. Tot de jaren tachtig werkte dit goed. Daarna werd er steeds meer geïmporteerd uit het buitenland. Geïmporteerd graan was goedkoper dan zelf verbouwde graan. Een grote verandering in Westerwolde kwam doordat de opbrengst er soms wat tegen viel. Sommige boeren schakelden daarom van akkerbouw over op mestvee. Anderen op grove tuinbouw (kolen, wortels bonen) en weer anderen hielden er gewoon mee op. Boerderijen werden zo woonboerderijen, waar soms nog een camping of bed&breakfast bij komt. Boeren die er nog wel zijn zijn groter, met veel automatisering met soms zelfs samenwerking onderling.

In het Westerkwartier waar Opheikens is begonnen was sprake van aardbeienteelt. Er was een boer die daarmee bezig wilde. Dan gingen ze eerst……

In het Westerkwartier waar Opheikens is begonnen was sprake van aardbeienteelt. Er was een boer die daarmee bezig wilde. Dan gingen ze eerste bedrijven bezoeken waar aardbeienteelt plaatsvond. Op het land, of op verhoogde stellingen. Gemakkelijk was dit niet en veel boeren haakten af. Toen Opheikens er vertrok was er volgens hem geen aardbeienteler meer. In Westerwolde was een vergelijkbaar iets aan de gang met asperges. Hij is in Limburg wezen kijken hoe daar de aspergeteelt in z'n werk ging. Het bleek wel te kunnen, qua techniek en grond was het prima te doen.

Opheikens regelde ook cursussen, zoals omgaan met paarden. Dan huurden ze mensen in, een smid bijvoorbeeld. Dan legde een smid aan hoe je met het dier om kon gaan. Maar in het West…

Opheikens regelde ook cursussen, zoals omgaan met paarden. Dan huurden ze mensen in, een smid bijvoorbeeld. Dan legde een smid aan hoe je met het dier om kon gaan. Maar in het Westerkwartier sloeg dat niet zo aan, omdat ze wat eigenwijs waren. Veeartsen kwamen ook langs. Het was een soort voortzetting van de landbouwschool. Ze hielpen ook wel mee met zoeken naar water voor boeren, zodat zij op het land hun paarden water konden geven. Grondwater zoeken met een pomp. Daar kijkt Opheikens met plezier op terug. Dat zie je nu niet meer. Slootwater gebruikte men liever niet, dat was vervuild met bestrijdingsmiddelen (van de wal bespuiten en kroos oplossen). Een andere anekdote die Opheikens vertelt gaat over de verandering van paardenkracht naar tractorkracht. Vooral voor de kleine boer die in zijn eentje zijn bedrijf runde. Zo ging er een verhaal over een boer uit Westerwolde die voor het eerst op een tractor zit. Hij was gewend met zijn paard over het land te rijden. Dat hield stil als hij 'ho' riep. De tractor reageerde hier natuurlijk niet op, terwijl de man dat wel riep om te stoppen. En zo belandde hij in de sloot.

Terugkijkend op zijn werkzame leven heeft Opheikens wel enkele veranderingen gezien. Vooral de ontwikkeling op de boerderij zelf. Eerst werk……

Terugkijkend op zijn werkzame leven heeft Opheikens wel enkele veranderingen gezien. Vooral de ontwikkeling op de boerderij zelf. Eerst werkten daar veel mensen, vervolgens kwam de mechanisatie die bijna alles overnam met de schaalvergroting daarbij. De opbrengsten zijn enorm gestegen. Het is ook veel specialistischer geworden. Mensen kennen de gewassen niet meer en weten niet wat er op een boerderij gebeurt. Opheikens zag graag kinderen van de lagere school een middag eens meenemen naar een boerderij om hen uit te leggen wat het boerenbedrijf en de landbouw inhoudt. Waarom besteedt het onderwijs hier geen aandacht meer aan, dat vraagt hij zich af.

Vroeger was landbouw handwerk. De mechanisatie kwam op, net als de omgang met chemische middelen voor ziekte- en onkruidbestrijding. Opheike……

Vroeger was landbouw handwerk. De mechanisatie kwam op, net als de omgang met chemische middelen voor ziekte- en onkruidbestrijding. Opheikens vindt dat die chemie heel goed is aangepakt. Er zaten ook veiligheidsaanwijzingen bij, maar daar heb je wel de mens bij nodig. De een ging daar beter mee om dan de ander. Door nonchalance is hier wel eens wat misgegaan. De overheid hield dit ook goed in de gaten met allerhande onderzoeken en haalde sommige bestrijdingsmiddelen uit de handel die bijvoorbeeld opgenomen werden door het gewas. In de aardappelteelt zijn rassen gekweekt die bestand waren tegen bepaalde ziektes. Dat is de situatie nu zegt Opheikens. Zijn schoonzoon bijvoorbeeld teelt kolen. Zijn kolen worden helemaal onderzocht op bestrijdingsmiddelen. Er mag tegenwoordig niets meer in zitten. Biologische producten zijn ook een optie, maar de kwaliteit daarvan is volgens Opheikens niet goed genoeg helaas. Terwijl in Nederland, waar zo veel mensen wonen, kwalitatief goed eten juist zo belangrijk is. Opheikens hecht belang aan het onderzoek waaruit idealiter blijkt dat er geen middelen meer in de producten zijn achtergebleven. Die kant moet het op volgens Opheikens.