De heer Eltje van Huis stelt zich voor en vertelt dat hij op 29 december 1943 in Thesinge is geboren. Het gezin telde drie kinderen (naast zoon Eltj……

De heer Eltje van Huis stelt zich voor en vertelt dat hij op 29 december 1943 in Thesinge is geboren. Het gezin telde drie kinderen (naast zoon Eltje twee dochters). Zijn ouders hadden een gemengd boerenbedrijf in Thesinge. Zij hadden dit bedrijf gekocht in 1938. Het bedrijf telde circa 10 melkkoeien. Daarnaast werden oa suikerbieten, vlas, erwten en bonen verbouwd. Er waren twee arbeiders in dienst en vier trekpaarden deden het zware werk op het land (ploegen etc). 's Winters, als de akkerbouw stil lag, waren er altijd nog de melkkoeien die voor werk en inkomsten zorgden. Van Huis vertelt dat hij op zijn zesde al hielp met melken. Zijn kleine handjes waren goed geschikt voor de kleine spenen van koeien die net voor de eerste keer hadden gekalfd. Als kind vond hij het boerenwerk niet erg leuk, dat kwam pas later. De arbeiders die vader in dienst had woonden in het dorp. In 1967 ging de laatste arbeider met pensioen. In de deze periode kwam ook de melkmachine op en de mechanisatie schreed voort in de landbouw. Paarden werden vervangen door tractoren.

De heer Van Huis vertelt dat hij in Thesinge naar de openbare lagere school ging. Thesinge was voor zo'n 80 % gereformeerd. De familie Van H……

De heer Van Huis vertelt dat hij in Thesinge naar de openbare lagere school ging. Thesinge was voor zo'n 80 % gereformeerd. De familie Van Huis was Nederlands Hervormd en woonde tussen Thesinge en Garmerwolde in. Beide dorpen hadden circa 250 inwoners. Garmerwolde was Nederlands Hervormd.

…l Thesinge. Van heinde en ver kwamen mensen kijken naar de bouw van de boortoren. Er was geen omheining of bewaking aanwezig. Eltje van Huis en enkele andere kinderen waren elke…

In de eerste helft van de jaren vijftig van de twintigste eeuw deed de NAM seismologisch onderzoek in de Provincie Groningen. In 1955 dacht de NAM op aardolie te zijn gestuit op het land van boer Van Huis en huurde een stuk land van hem om er een boortoren te bouwen vertelt Van Huis. De bouw nam ongeveer zes weken in beslag. Tegenwoordig kan dat in een etmaal. Het was een spannende tijd voor de familie Van Huis en heel Thesinge. Van heinde en ver kwamen mensen kijken naar de bouw van de boortoren. Er was geen omheining of bewaking aanwezig. Eltje van Huis en enkele andere kinderen waren elke dag te vinden op het terrein en waren bekenden van het NAM personeel. De ouders van Eltje van Huis brachten elke zondag koffie naar het personeel bij de boortoren. Het personeel bestond uit Amerikanen aangevuld met een Deen. Eltje en zijn vrienden communiceerden in gebarentaal met de Amerikanen en deden klusje (bijv. auto's wassen, sigaretten halen) voor veel geld.

De heer van Huis vertelt dat het boren eerst heel gemakkelijk ging omdat de boor door een zachte zoutlaag heen moest van 1000 meter. Toen de……

De heer van Huis vertelt dat het boren eerst heel gemakkelijk ging omdat de boor door een zachte zoutlaag heen moest van 1000 meter. Toen de holle boor vervolgens op een harde laag stuitte (op 1500 meter diepte) werd het anders. De kernen die uit de holle boor kwamen werden per spoor naar Schoonebeek gebracht voor onderzoek. Eltjo mocht mee als er een kern werd opgestuurd. Ook als afgewerkte spoeling naar de stad werd gebracht met een tankauto reed hij wel eens mee. Hij vertelt dat de spoeling achter het slachthuis werd geloosd en via een persleiding bij Delfzijl in de Waddenzee liep. Ook Agrunol (een fabriek die bestrijdingsmiddelen produceerde) loosde hier giftige stoffen op indertijd. Ook werd de spoeling van de boortoren een tijd naar Wittewierum gebracht en met een boot op het Wad geloosd. Tegenwoordig wordt spoeling her gebruikt weet Van Huis. Van Huis legt uit waar de spoeling voor werd gebruikt bij het boren (koeling, afvoer van boorgruis). De Amerikanen hadden de knowhow en konden aan de aan geboorde grondsoort zien of er kans was op olie. Er werd echter geen aardolie aangeboord maar aardgas.

Op een zondagmorgen nam de druk enorm toe tijdens het boren vertelt Van Huis omdat er aardgas uit de boorput kwam in plaats van de verwachte……

Op een zondagmorgen nam de druk enorm toe tijdens het boren vertelt Van Huis omdat er aardgas uit de boorput kwam in plaats van de verwachte aardolie. Op dat moment werd net de boorkern vervangen en de afsluiter was niet 100%. Ook waren de pompen veel te licht om de druk aan te kunnen. Er brak paniek uit onder het personeel. Spoeling spoot uit de boorput en besmeurde een boerderij. Er bestond gevaar dat de toren in de grond zou verdwijnen en de boorput in brand zou vliegen (inclusief de omliggende boerderijen). De familie Van Huis werd gewaarschuwd en moest de koeien zover mogelijk achter in de wei houden, ver van de boortoren. Waardevolle spullen moesten binnen handbereik in geval van evacuatie. Veel mensen keken op een afstandje toe, maar bleven vrij rustig. Ook het gezin Van Huis bleef klam. Gelukkig liep het goed af. Er kwamen grotere pompen en motoren en na ongeveer zes weken was de boortoren helemaal onder bedwang. Toen een tijdje later nog iets dieper werd geboord kwam er nog steeds geen aardolie en stopte de NAM met boren. Achteraf bleek dat de boor ploeg op een haar na was gestuit op een uitloper van de enorme aardgasbel van Slochteren, die enkele jaren later (in 1959) werd ontsloten bij Kolham. Thesinge (de boorput Ten Boer 1) viel deze eer dus net niet te beurt. Bovendien, vertelt Van Huis, werd aardgas in 1955 nog gezien als een afvalproduct van aardolie boringen.

De boortoren gaf veel geluidsoverlast vertelt de heer Van Huis. Omwonenden konden niet slapen van het lawaai en alles rond de boorplaats baa……

De boortoren gaf veel geluidsoverlast vertelt de heer Van Huis. Omwonenden konden niet slapen van het lawaai en alles rond de boorplaats baadde in een zee van licht. Toen het boren even stil lag vanwege de vorst konden omwonenden niet meer slapen vanwege de stilte die ze ontwend waren. Geluidswallen e.d., zoals later gebruikelijk werd, waren niet aan de orde en klachten werden niet ingediend. Het boorpersoneel verbleef in de kroeg in Garmerwolde en was in de kost bij mensen in de omgeving. De Amerikanen verbleven in hotel Frigge in de stad Groningen. Dorpssmid Kampen leverde later hekken voor de boortoren bij Thesinge en begon een constructiebedrijf in Hoogezand met de NAM als grote klant. Bij booractiviteiten van de NAM waren altijd vier ploegen betrokken vertelt Van Huis. Er werd permanent gewerkt en er waren steeds drie ploegen actief. In het weekend had de nachtploeg verlof. Het werk verdiende goed. Ook jongens uit zijn omgeving zijn bij de NAM gaan werken vertelt Van Huis en trokken rond. Omdat een ploeg zo'n 30-40 man telde werd de omgeving ook financieel beter van de komst van de NAM (onderdak, leveranties e.d.). Ook de sfeer in een dorp als Thesinge werd beïnvloed door de boor werkzaamheden van de NAM. Er zijn zelfs meisjes uit de omgeving getrouwd met jongens die aan de boortoren werkten vertelt Van Huis.

Van Huis vertelt dat de bouw van de boortoren in Thesinge startte in juni 1955. In oktober 1955 boorde de NAM gas aan en volgde een zgn "blo……

Van Huis vertelt dat de bouw van de boortoren in Thesinge startte in juni 1955. In oktober 1955 boorde de NAM gas aan en volgde een zgn "blowout". Later dat jaar werd de bouwput nog een stuk verdiept waarna het werk stilviel bij deze locatie. Er kwamen tweede helft jaren vijftig van de twintigste eeuw nog drie andere boorputten bij Thesinge. Een put van 3km diep bedoeld voor onderzoek door de NAM en twee putten van 1 km diep speciaal aangelegd voor onderzoek naar bodemdaling. Deze boorputten waren al beter omheind en beveiligd dan de eerste boorput vertelt Van Huis. De NAM huurde zo in totaal een hectare (door haar geasfalteerde) grond van boer Van Huis. De NAM is een goede pachter die een goede prijs betaalt aldus Van Huis. Opgevangen hemelwater van putten die in productie zijn wordt gezuiverd door een waterzuiveringsinstallatie vertelt Van Huis. De put die in 1955 is gebouwd is in 2008 opgeruimd door de NAM omdat hij nog steeds lekte. De veiligheidseisen zijn op dit gebied sterk aangescherpt in de loop der jaren. Toen Van Huis toestemming kreeg om te kijken tijdens het opruimen van de put werd hij aan veel beveiligingsmaatregelingen onderworpen vertelt hij (oa kleding, helm, handschoenen, gehoorbescherming etc.). Ook bleek het werk in de tussentijd grotendeels geautomatiseerd te zijn en door computers te worden bestuurd. De keten van het personeel zijn tegenwoordig luxe en aangenaam. In 1955 waren ze slecht verwarmd en onhygiënisch (oa ongedierte zoals ratten). Van Huis herinnert zich de tweede helft van 1955 als een hele mooie heftige periode.

…ertelt Van Huis. Het personeel zat gewoon op de buizen die naar boven werden getakeld (zonder vangnet). Vlak na de bouw heeft Eltje van Huis met een buurjongen de boortoren (60 …

Voor het opbouwen van de boortoren was in 1955 een aparte ploeg aan het werk vertelt Van Huis. Het personeel zat gewoon op de buizen die naar boven werden getakeld (zonder vangnet). Vlak na de bouw heeft Eltje van Huis met een buurjongen de boortoren (60 meter hoog) een keer stiekem beklommen. Vooral weer naar beneden klimmen was nogal eng.

Toen het aardgas werd aangeboord kwam er een grote pijp op de boorput om het gas af te fakkelen. Door te kijken hoever de druk kon worden op……

Toen het aardgas werd aangeboord kwam er een grote pijp op de boorput om het gas af te fakkelen. Door te kijken hoever de druk kon worden opgevoerd in de put kon gekeken worden hoeveel gas er aanwezig was onder de grond. De vlam brandde voluit en bulderde en siste enorm vertelt Van Huis. De koeien moesten er aan wennen. De enorme warmte van de vlam trok vogels aan die echter grotendeels dood vroren toen de vlam uit werd gezet. De vlam was tientallen meters lang en droogde de grond volledig uit. De putten die in de tweede helft van de jaren vijftig van de twintigste eeuw werden aangelegd in Thesinge waren bedoeld voor het testen van nieuwe apparatuur en machines en voor onderzoek naar bodemdaling. Na de gasvondst in Kolham heeft de NAM opnieuw geboord op de locatie "Ten Boer 1" in Thesinge om tot de conclusie te komen dat deze locatie in verbinding staat met de gasbel bij Slochteren. Destijds waren er geruchten dat de NAM nog verder wilde boren tot 4km diepte omdat ze toch aardolie dachten te kunnen vinden vertelt Van Huis. Dit scheen echter te veel kosten en extra werk met zich mee te brengen en er is nooit meer iets van vernomen. Toen de gasbel in Kolham werd aangeboord dacht men in Thesinge dat het net zo zou gaan als in Thesinge en dat de NAM niet zou weten wat men er mee aan moest, maar de tijden bleken veranderd. Van Huis zegt geen wrok te koesteren over hoe het gelopen is.

Op zijn twaalfde, na de lagere school, ging Eltje van Huis naar de Landbouwschool. De eerste tekenen van mechanisatie kondigden zich aan in de landbouw. In 1959 kochten de ouders v…

Op zijn twaalfde, na de lagere school, ging Eltje van Huis naar de Landbouwschool. De eerste tekenen van mechanisatie kondigden zich aan in de landbouw. In 1959 kochten de ouders van Eltje van Huis samen met ooms een tractor (een Ferguson). Vader van Huis had niet zoveel gevoel voor de tractor en reed op één dag drie keer in de sloot. De ooms hielden de tractor en Van Huis hield het bij paarden. Toen Eltje uit militaire dienst kwam werd er alsnog een tractor gekocht waar Eltje mee werkte. Samen met zes andere boeren in de omgeving werd een dorsmachine aangeschaft. 's Winters werd met een ploeg mannen met de dorsmachine het in de schuren opgeslagen koren gedorst. Na een jaar of vier, vijf kocht dezelfde groep boeren een maaidorser / combine. Sommige boeren waren nog wat aarzelend en sceptisch. Eltje, als jongste en op vernieuwing ingestelde boer, leerde de combine bedienen, een andere ploeg reed het graan en zorgde voor het stro (voor de strokarton fabrieken). In silo's bij de boerderij kon het graan worden opgeslagen in afwachting op een goede prijs. In 1975, vertelt de heer Van Huis, kocht hij met zijn vrouw de boerderij van zijn ouders. In 1980, toen het tank melken sterk in opkomst was als vervanging van het melkvervoer in melkbussen, bouwden ze een veeschuur en schakelden geheel over op veehouderij.

Het was niet gebruikelijk in Groningen om met meerdere boeren een combine te kopen vertelt de heer Van Huis, maar omdat de zes boeren in The……

Het was niet gebruikelijk in Groningen om met meerdere boeren een combine te kopen vertelt de heer Van Huis, maar omdat de zes boeren in Thesinge allemaal slechts zo'n 25 hectare grond hadden was het praktisch en alleen rendabel om deze aanschaf gezamenlijk te doen. Elke boer betaalde naar bebouwde hectare graan. Per boer werd de graanoogst afgewerkt waarbij de andere boeren hielpen. De ploeg boeren kon goed samenwerken en er was nooit ruzie vertelt Van Huis. Andere boeren zagen wel eens wat jaloers toe hoe de zes boeren altijd als een van de eersten klaar waren met de graanoogst, want vele handen maakten licht werk. Er waren ook boeren die met hun zelf gekochte combine bij andere boeren werkten als loonwerker om de kosten eruit te krijgen vertelt Van Huis.

Toen de verbouw van vlas, erwten etc niet meer rendabel bleek (onder meer door de opkomst van nylon als vervanger van linnen) stapte de heer……

Toen de verbouw van vlas, erwten etc niet meer rendabel bleek (onder meer door de opkomst van nylon als vervanger van linnen) stapte de heer Van Huis, toen het tank melken opkwam, van gemengd bedrijf geheel over op de veehouderij. De melkprijs was aantrekkelijk eind jaren zeventig van de twintigste eeuw en in 1980 liet Van Huis een melkschuur bouwen. De overgang van gemengd bedrijf naar pure veeteelt was behoorlijk ingrijpend vertelt Van Huis. Het aantal koeien werd van circa 9 uitgebreid naar 60-70. Hij moest wennen aan het melken van zoveel koeien (twee maal per dag zeven dagen per week) op een veel modernere manier dan voorheen. Alle bouwland werd ingezaaid en veranderde in grasland. Ook moest er gras worden ingekuild (door een loonwerker) en het hooien liep ten einde. In 1980 was de rente op een lening 14-15% wat veel boeren afschrok. In 1983 kwam de superheffing en werd de melk gequoteerd. Voor Van Huis liepen de zaken prima.

De heer Van Huis legt uit wat de superheffing en de melk quotering die in 1983/1984 werd ingevoerd inhield. De hoeveelheid melk die een boer……

De heer Van Huis legt uit wat de superheffing en de melk quotering die in 1983/1984 werd ingevoerd inhield. De hoeveelheid melk die een boer in de Europese Unie mocht leveren aan de fabriek, het quotum, was gebaseerd op de hoeveelheid melk die hij het vooraf gaande jaar had geleverd. Leverde hij meer melk dan het quotum, dan moest hij een heffing / boete betalen. Het doel van deze maatregel was het terug dringen van het melk en zuivel overschot. Iemand kon alleen nog veeboer worden als hij quotum kocht van een andere boer. De prijs die de boer voor de geleverde melk kreeg werd daardoor een stuk aantrekkelijker. Van Huis vertelt dat de melk quotering op termijn zal worden afgeschaft. Heden ten dage is het volgens Van Huis in feite alleen nog mogelijk om veeboer te worden als je het familiebedrijf voortzet of als je een bedrijf overneemt omdat je elders bent uitgekocht (door de overheid). Dit laatste was het geval met de boer uit Haarlem die het bedrijf (met melk quotum) van Van Huis overnam in 1990. Deze boer nam ook zijn eigen quotum mee. Van Huis bouwde toen de uitbreiding van de veeschuur (voorheen zijn eigen schuur) als werknemer bij het aannemersbedrijf van zijn buurman. Hij vertelt dat hij in 1990 genoeg had van het boerenbedrijf en zijn twee dochters ook niets voelden voor een bestaan als boer.

De heer Van Huis vond de jaren vijftig van de twintigste eeuw de mooiste jaren op de boerderij. De periode waarin er nog veel handwerk was e……

De heer Van Huis vond de jaren vijftig van de twintigste eeuw de mooiste jaren op de boerderij. De periode waarin er nog veel handwerk was en de mechanisatie nog maar net opkwam. Hij vertelt dat je voor vier verkochte paarden een tractor kon kopen. Bij directe betaling kreeg de boer verlichting geleverd op de aangeschaft tractor. Vader van Huis wilde geen verlichting want dan zou hij ook in de verleiding komen om bij donker door te werken. Een jaar later hadden alle tractoren standaard verlichting en was het invallen van de avond geen reden meer om te stoppen met werken zoals in de periode van het trekpaard. Ook vertrok het personeel en moest de boer het werk alleen gaan doen. Het karakter van het boerenwerk en de boerendorpen zijn erg veranderd door de mechanisatie. Voormalige boerenarbeiders gingen veelal in fabrieken werken in de stad. Bij boer Van Huis vertrok de laatste medewerker op zijn 65ste toen zoon Eltje terug kwam uit militaire dienst. Verder mechanisatie op de boerderij van Van Huis gebeurde oa in samenwerking met vijf andere boeren in Thesinge (oa de aanschaf van een combine en stropers)

In deze tijd (2009) zou Van Huis alleen nog boer willen zijn op een groot akkerbouw bedrijf. Hij geeft als voorbeeld het bedrijf van zijn ne……

In deze tijd (2009) zou Van Huis alleen nog boer willen zijn op een groot akkerbouw bedrijf. Hij geeft als voorbeeld het bedrijf van zijn neef in de polder en vertelt van de enorme luxe grote tractoren die worden gebruikt. Vroeger hadden tractoren weinig tot geen comfort en je kwam er koud en stijf vanaf na het werk. Ook het werk bij het aannemersbedrijf van zijn buurman heeft Van Huis altijd met plezier gedaan vertelt hij. De interviewer bedankt hem voor het interview.