In de bevrijdingsdagen

Soms krijg je films binnen waarvan je al weet dat er iets moois tussen zal zitten. Dat is het geval met de films van de heer Mulder, aangenomen door collega Gert Plas. Voor de rubriek Nieuw in de collectie gaan we het hebben over een van deze films.

De kleindochter van de maker, Marsja Mulder bracht de films langs en vertelde dat het films waren van haar opa die in de Ernst Casimirlaan in Groningen heeft gewoond. Nico Harm Mulder werkte bij het landbouwhuis in Groningen en hij heeft in zijn omgeving regelmatig de camera erbij gepakt. We kregen 4 blikken met zelf gefilmd materiaal, 8 mm, bij elkaar bijna twee uur film van vooral Groningen tussen 1941 en ergens in de jaren 50. En er was nog een blik bij met een kopie van een film over Groningen van Dries Hendriks, een bekende amateurfilmer in Groningen.

Op het blik van de eerste film staat o.a. de tekst “Bevrijding ’45” en “Landbouwhuis ’44”. Beelden uit WOII zijn zeldzaam en in die zin is elke extra scène mooi meegenomen. Toen de film eindelijk aan de beurt was om gescand te worden, legde ik de film met enige spanning op de filmscanner. Staat er wel op wat het blik zegt dat er op staat? Het zal niet de eerste keer zijn dat het blik veel belooft en uiteindelijk de film verwisseld is, of dat de beschrijving niet klopt. Volgens de volgorde op het etiket zouden de bevrijdingsbeelden als tweede onderwerp aan bod moeten komen. De film begint met de Dierentuin in Emmen uit 1942. Het is al meteen mooi om station Assen te zien, toen een piepklein stationnetje, waarna we het centrum van Emmen en de dierentuin in gaan.

De volgende scène zou dan over de bevrijding moeten gaan, maar het is een tocht naar Schiermonnikoog in 1947. Heel even denk ik dat we pech hebben, maar wacht toch geduldig af, tenslotte worden films wel eens opnieuw gemonteerd en in een andere volgorde op de spoel gezet. Een groep mensen, collega’s van het Landbouwhuis te Groningen, gaat naar Schier met een heel wat kleinere boot dan we nu gewend zijn. Eenmaal aangekomen gaan ze naar het strand waar ze allerlei kinderspelletjes spelen. Het vermaak van volwassenen is wel veranderd in de laatste 80 jaar. Zijn we serieuzer geworden?

Hoe dan ook, na Schier komen we terecht in het Landbouwhuis, de maker schiet enkele ‘snapshots’ binnen. We zien een man ruiken aan zaden die uit een proefzakje komen, er wordt van alles genoteerd en het is dat we weten dat het 1944 is, maar we zien de oorlog niet terug in de beelden. Vervolgens gaan we naar het stadhuis, we zien de grote Markt voordat deze kapotgeschoten is tijdens de bevrijding. Er is een trouwerij in het Stadhuis, met een mooie koets en mensen zijn dan ook op hun paasbest gekleed. Ook hier wordt weer goed gelachen, dat is ook niet vreemd, het is tenslotte een feestelijke gebeurtenis. Het leven moet doorgaan, ook in crisis- of oorlogstijd. Op een van de shots is de achterkant van de hoofdwacht te zien. Deze is inmiddels verdwenen.

Dan is het eindelijk zover. Met een mooie titel in beeld waar het woord Bevrijding in vlammen staat getekend begint het deel van de film over de bevrijdingsdagen.
Vlammen krijgen we niet meer te zien, maar wel het nablussen van gebouwen in de binnenstad vanaf de daken van de nabijgelegen gebouwen. Wat opvalt is hoe mooi de beelden geschoten zijn, bijna cinematografisch. Het volgende beeld is gefilmd in de Ernst Casimirlaan, waar Sherman tanks (Met dank aan beschrijver Jasper Huizinga, die altijd precies weet welke voertuigen hij ziet) worden ingehaald door een Kangaroo rupsvoertuig. Canadese militairen staan er ontspannen bij, ze roken een pijp, maken een praatje. Even later marcheert een groep soldaten door dezelfde straat en rijden Sherman tanks richting de Koninginnelaan. Overal staan buurtbewoners op de stoep te kijken. Er is niet veel opwinding, dus dit zal vlak na de gevechtsdagen opgenomen zijn.

Dan komt er een bijzonder beeld, in de open lucht houden Canadese militairen een katholieke kerkdienst in het Noorderplantsoen. Op de achtergrond de Oranjesingel, Nassaulaan en de watertoren in de verte. Dezelfde watertoren die we in de film Groningen in Oorlogstijd (van Dam) nog beschoten zien worden, dat zal enkele dagen eerder zijn geweest, zo rond 15 april 1945. De Canadezen nemen deel aan een eucharistie, en een hoop Groningers kijken belangstellend toe.
Zoiets hebben we niet eerder gezien. Van het plantsoen gaan we naar de Grote Markt waar de verwoestingen van o.a. de Hoofdwacht maar ook de Noord- en Oostzijde goed te zien zijn. Richting Oude Ebbingestraat is nog net te zien dat er een Bijenkorf op de hoek gezeten heeft.  Na deze beelden zie ik een groep mensen die een vlag hijsen bij het Landbouwhuis op het Martinikerkhof. Ze juichen uitbundig. En zo eindigt dit deel van de film met beelden van feestvierende mensen in de Ernst Casimirlaan. In optocht door de straat, begeleid door muzikanten en een toespraak. De oorlog is voorbij.

Een prachtige aanvulling van 3 minuten en 14 seconden betreffende de dagen in en kort na de bevrijding.