Filmbank Groningen

VCP

VCP, het Verkeerscirculatieplan

Groningen is in binnen- en buitenland beroemd vanwege het Verkeerscirculatieplan (VCP). Zelfs vanuit Japan en Korea is er belangstelling voor filmmateriaal uit ons archief over het VCP. Kijk hier mee waarom en hoe!

Op de eerste filmbeelden van het verkeer in Groningen in 1919 bestaat het verkeer uit trams, koetsen, karren, schepen, veel fietsers en voetgangers. De Grote Markt is nog in oude staat en er is geen auto te zien.

Deze film is aan te vragen bij Beeld & Geluid in Hilversum. Een ingekleurde versie circuleert op Youtube.

De jaren 30

In 1934 is het straatbeeld heel anders: er zijn auto’s, vrachtwagens en motoren bijgekomen. Het is zo druk dat er levensgevaarlijke situaties ontstaan.

C. van der Mei maakt een voorlichtingsfilm om de inwoners van Groningen te waarschuwen zich vooral aan de verkeersregels te houden. De waarschuwingen zijn vooral gericht aan voetgangers en fietsers: “Speelt niet op de rijweg!”, “De rijweg is geen plaats voor conversatie, op de trottoirs zijt gij veilig!”, “Kijkt goed uit bij het oversteken en doet dit loodrecht.”, “Wielrijders, de rijweg is gevaarlijk voor U, gebruikt de rijwielpaden!”. Er zijn dus al fietspaden, maar de boodschap is duidelijk: iedereen moet wijken voor het gemotoriseerd verkeer, auto’s gaan voor.

Verkeersfilm, C. van der Mei, 1934, AV0176

De jaren 60 en 70

Het autoverkeer in Groningen groeit in de jaren 60 en 70 enorm, waardoor de bereikbaarheid en de leefbaarheid afneemt. In eerste instantie wordt de oplossing gezocht in het uitbreiden van de verkeersruimte voor de auto, zoals verbreding van wegen. Hierdoor neemt de bereikbaarheid en leefbaarheid echter nog verder af. In verschillende films is te zien dat drommen auto’s de Grote Markt, de Vismarkt en het Stationsplein in bezit hebben genomen.

Het Verkeerscirculatieplan

Op initiatief van wethouders Max van den Berg en Jacques Wallage besluit Gemeente Groningen met een Verkeerscirculatieplan de verkeersoverlast door auto’s in te perken en meer ruimte geven aan fietsers en voetgangers. De binnenstad wordt opgedeeld in vier sectoren die voor autoverkeer binnendoor niet te bereiken zijn, waardoor er niet langer doorgaand verkeer door de historische binnenstad raast.

Vooral de middenstand komt in verzet tegen de plannen, uit vrees voor het wegblijven van bezoekers die niet langer hun auto voor de deur kunnen parkeren.

De werkzaamheden om dit mogelijk te maken worden in één nacht uitgevoerd, op 19 september 1977. Abe Kuipers filmt de borden die hij heeft ontworpen voor het plan. De media verwachten een verkeerschaos op die eerste dag van de nieuwe situatie. RONO doet de hele dag verslag op de radio en op de film van Tjerk Bekius is te zien dat men moet wennen, maar de gevreesde chaos blijft uit.

Invoering Verkeerscirculatieplan, Abe Kuipers, 19-09-1977, AV1140

Verkeerscirculatieplan, Tjerk Bekius, 19-09-1977, AV1438

Effecten

Het doorgaande autoverkeer verdwijnt uit de binnenstad, er komt ruimte voor openbaar vervoer en de leefbaarheid in de binnenstad neemt toe. Juist daardoor komen veel mensen naar Groningen, te voet, te fiets of met het openbaar vervoer. Na een aanvankelijke daling neemt het winkelende bezoek fors toe.

Uit de hele wereld komen beleidsmakers, onderzoekers en journalisten kijken naar onze autoluwe binnenstad en leren over het fietsvriendelijke beleid. Rond “verjaardagen” van het plan worden mooie overzichtsuitzendingen gemaakt.

Plan van aanpak, JBF, 1988, AV0610

Geen huis te hoog, Piet Bakker, Siep Faber, Peter Boelens, Jos Vermeulen, 1984, AV0614

Bronnen